Hoe ontwerp je een op maat gemaakte hardtail?
Gepost in Specials door Lars op 19 maart 2018
Vorige zomer crosste ik rond op een Pilot Primum 29: een titanium hardtail met een klassieke XC geometrie. Pilot gaat echter prat op hun aanbod om fietsen naar wens te bouwen… en dat zette me aan het denken.
Ik vond de geteste Primum een prachtige fiets, maar wanneer ik er zelf een zou samenstellen, zou ‘ie ietsanders zijn. Zo zou ik de balhoofdshoek toch liever wat minder agressief hebben, zou ik kiezen voor verschuifbare patten om er mee te singlespeeden, en… en… Waar het op neerkwam: als ik een titanium fiets zou kopen, dan liever één die preciés naar mijn wensen gebouwd is. Kort daarna vroeg Pilot of ik soms belangstelling had om dié fiets ook echt te bouwen. Aangezien mijn huidige singlespeed na 8,5 jaar raggen toch een beetje oud begint te worden spontaan is gebroken en in mei het EK Singlespeed in Arnhem is, hoefde ik daar niet lang na te denken. Zo kwam ik terecht in het bestelproces van een maatframe.
Ik neem je in de komende periode mee door het hele proces dat ik samen met Pilot doorliep; van idee tot levering. In dit eerste deel ga ik in op het ontwerp.
Het vertrekpunt: de referentie
De Pilot wordt niet mijn eerste maatframe: die oude singlespeed was dat ook. Nou en of: het was een freakbike met een extreem krom stuur en 190 mm cranks. Dat had natuurlijk invloed op de maatvoering. Het was een leuk ontwerpproces, dat ik in mijn eentje heb gedaan. Het resultaat? Een heerlijke harkbak. Maar wel met een balhoofdbuis die -door mijn eigen fout bij het omdenken naar 29″- eigenlijk wat te kort was. Ik was dus gewaarschuwd… Gelukkig hoefde ik het deze keer niet alleen te doen: Pilot dacht met me mee over de mail, telefoon en op hun basis in Nuenen. Uiteraard keken ook mijn mede-beterwetersredacteurs over mijn schouder mee.
Geometrie
Vóór je een Pilot maatframe bestelt: Test eerst even één van hun standaard frames. Misschien bevalt dat zo goed dat je je de meerprijs van maatwerk kan besparen. Wil je definitief maatwerk, dan kan Pilot aan de hand van jouw wensen bepalen hoe je frame er precies uit moet komen te zien.
Nu had ik zelf bij de start van het proces mijn eisen en wensen al scherp in beeld, daarom begon ik ook zélf al met simpele geometrieschetsen. Dat kan eenvoudig in BikeCAD. Naast mijn “droomfiets” schetste ik de geteste Primum, mijn oude singespeed, hardtails van andere merken én de Specialized Epic testbike die ik toen had. Die legde ik over elkaar, en toen werd het leuk…
Stack en reach zijn perfect om de positie van de bovenkant van je balhoofd te bepalen en te vergelijken… maar daarmee heb je het makkelijkste wel gehad! Wat zijn fietsen toch moeilijk op te meten… Sturen zijn bijvoorbeeld in twee richtingen gebogen, hoe méét je zoiets? Daarnaast wilde ik nog een sterk gebogen stuur ook. Gelukkig had ik kort daarvoor een Retül-bikefit ondergaan die me óók nauwkeurig adviseerde over de positie van stuur en zadel ten opzichte van de trapas. Na veel denkwerk kwam ik tot een combinatie van reach, stuurpen en stuur waarbij het stuur ongeveer halverwege de korte Pilot en de lange Epic in zit.
De tweede uitdaging was de zitbuis: Door terug te werken van de positie van het zadel, via de zadelpen naar de trapas, kwam ik op de juiste zitbuishoek. Daarbij had ik nog het geluk dat mijn zitbuis, in tegenstelling tot veel andere moderne fietsen, recht is en niet verschoven hoeft te worden ten opzichte van de trapas. Dat laatste maakt het bepalen van de horizontale positie van het zadel bij de gewenste zithoogte namelijk erg lastig
Zo werd de puzzel langzaam compleet. De balhoofdhoek is een tikkie flauwer dan de meeste XC-hardtails, de reach is wat groter en het bracket ligt wat lager dan in de Primum. Precies goed dus!
Buisvormen en details: iedereen denkt dat hij bijzonder is…
In de Primum-review gaf ik al aan dat ik grote plannen had: behalve verschuifbare patten (sliders) en nog zo wat, wilde ik voor meer comfort de zitbuis en achtervork zo dun mogelijk. Het wordt uiteindelijk net wat minder spannend dan dat:
- Zadelpendiameter: standaard 31.6 mm. Pilot was namelijk bezorgd dat het zadel op mijn hoogte teveel zou deinen.
- Diameter staande achtervorken: standaard 19 mm. 16 mm is sterk genoeg, maar wordt duidelijk slapper en de vraag is of dat wenselijk is op een singlespeed. Het is meer een optie voor erg lichte en kleine rijders.
- Onderbuis: Hydroformed met bocht. Rond en recht leek me het mooist. Aan de voorzijde moét er echter een bocht in om de vork ruimte te geven. Die maakt de buis wat slapper, maar de dikke hydroformed buis (zoals op de Primum) compenseert dat. Ook mooi!
- Bandenvrijheid. Mijn frame krijgt 3 mm extra bandenvrijheid per kant, zodat een 2.35 band op een velg met 25 mm binnenbreedte goed past.
- Kabelgeleiding: De achterste remleiding loopt volledig door het frame, zoals bij de Primum. En hoewel ik de fiets in eerste instantie ga opbouwen als singlespeed, gaat er ook een interne geleiding door het frame voor een eventuele achterderailleurkabel. Zolang ik die niet gebruik, zie je hem bijna niet. Tot slot krijgt mijn fiets een volledig inwendige droppergeleiding, voor als ik die eens wil monteren. Sweet!
- Sliders. Inclusief steekas, 148 mm inbouw en een Post Mount remopname. check!
Uiteindelijk is de fiets qua buisvormen dus iets “standaarder” dan ik voor ogen had. Dat van die zadelpen vind ik wat jammer, maar ik begrijp Pilot’s argumenten en vertrouw op hun inschattingsvermogen. Pilot geeft aan dat de meeste custom fietsen redelijk standaard buizen hebben, en dat komt niet uit de lucht vallen. Ze begonnen namelijk ooit met custom fietsen. Hun later geïntroduceerde standaardframes hebben de buizen en details zoals de meeste custom-klanten ze eerder bestelden.
Het resultaat… voor nu
Dit is de definitieve productietekening, gemaakt door de fabrikant in Azië. Let op: Pilot tekent -in tegenstellling tot veel concurrenten- frames mét 20% sag. Zonder sag worden de hoeken circa 1 graad flauwer.
Het ontwerp is dus gereed. Het was wel een leuk proces. Met dank ook aan iedereen die meedacht! Het was wel een hele klus. We zijn er echt weken mee bezig geweest. Niet 24/7 natuurlijk, maar lees alles nog eens door en weet dat dat niet in twee dagen bekeken was. Vervolgens moest Pilot alles weer vertalen naar de producent, wat ook tijd kost. Slot som: ik heb de tekening vrijgegeven, het productieproces loopt!
En nu maar wachten? No way!
Nee, want het ontwerpproces is nog niet helemaal af. Pilot straalt namelijk zélf in Nuenen de logo’s op de frames. En kan sinds kort zelfs kleurdetails anodiseren in het titanium! Mijn frame krijgt een uniek Velozine-ontwerp, waar ik nu met Pilot over ga sparren… wordt vervolgd!
Tekst: Lars Vogelenzang
Foto’s: Jeroen van den Brand
